Zelf-acceptatie is essentieel voor persoonlijke transformatie.

“The curious paradox is that, when I accept myself as I am, then I can change” — Carl Roger.

Of anders gezegd:

Door jezelf te accepteren zoals je bent,

ontstaat er juist verandering.

Je verzetten tegen de realiteit en wie je bent maakt je ongelukkig.

Ik wil niet dat het regent, leuk, maar je kan het niet veranderen, dus je kan het maar beter accepteren.

Ik wil niet dat ik klein ben, leuk, maar je kan het niet veranderen, dus je kan het maar beter accepteren.

Ik ben onzeker over mijn uiterlijk:

Ik wil niet dik zijn.

Ik wil gespierd zijn.

Ik wil geen dunne lippen hebben

... waar ben jij onzeker over?

Oké nu wordt het interessant, want dit kan je mogelijk wel veranderen.

Realiseer je dat je dan eigenlijk tegen jezelf zegt: ik ben niet goed zoals ik ben, en ik moet eerst veranderen.

En waarschijnlijk kan je wel het een en ander veranderen (afvallen, sportschool, botox, you name it), maar zolang je er niet volledig uitziet zoals je wilt, zal je ongelukkig zijn. Of anders gezegd, je zal in ieder geval tijdelijk gelukkig zijn als je je doel bereikt.

Ik ben onzeker over wie ik ben en wat ik heb:

Ik praat niet zo makkelijk voor groepen.

Ik ben ongemakkelijk als bij sociale activiteiten.

Ik heb geen koophuis.

Ik rijd geen grote auto.

... over welk gedrag ben jij kritisch?

... welk bezit is een voorwaarde voor jouw geluk?

Of het nou om je gedrag gaat of om materiële bezit: je creëert voorwaarden voor je geluk, en je zegt eigenlijk wederom tegen jezelf: zoals ik nu ben, ben ik nog niet goed genoeg.

De angst om niet goed genoeg te zijn heeft nagenoeg ieder mens. Bij veel mensen is het zelfs een diepe overtuiging. Die angst is ontstaan, omdat we ergens in onze vormende jeugd een tekort hebben ervaren van veiligheid, liefde en/of erkenning.

Er zijn twee manieren om om te gaan met het gevoel niet goed genoeg te zijn.

Manier 1: reactie vanuit Angst.

Je accepteert de realiteit niet.

Eigenlijk zeg je: ik ben niet goed genoeg, dus ik moet mezelf veranderen. Ik moet alles op alles zetten om goed genoeg te zijn.

De eerste vraag is: wat is ‘goed’ eigenlijk? (of 'juist' of 'normaal') Goed is een internalisatie van het beeld dat jij hebt van de buitenwereld, dus wat jij denkt dat de buitenwereld goed genoeg vindt. Je maakt je dus afhankelijk van je eigen beeld van de buitenwereld, en van de daadwerkelijke reactie van de buitenwereld.

Neem bijvoorbeeld: onzekerheid over je uiterlijk.

Wanneer zie je er ‘goed’ genoeg uit? Dat moment bereik je als je na alle verandering in de spiegel kijkt en denkt: ja, nu ben ik eindelijk mooi genoeg. Of anders verwoord: “ja, nu denk ik dat de buitenwereld mij mooi vindt”.

Dit betekent ook, dat zodra jij genoeg aan jezelf veranderd hebt en denkt dat je mooi genoeg bent, maar je krijgt een keer geen knipoog of uitdagende blik als jij het strand opstapt… dat dan jouw gevoel dat je ‘goed’ genoeg bent verdwijnt.

Deze reactie vanuit angst brengt, zoals blijkt uit het voorbeeld, meerdere problemen met zich mee: zolang je jezelf niet verandert en je doel niet bereikt dan ben je ongelukkig, als je jezelf verandert dan is het geluk wat je ervaart ‘vluchtig’ (het kan zo weer weg zijn) en bovendien ervaar je vaak zelfs al angst dat wat je hebt aangepast of bereikt misschien verdwijnt.

En het grootste probleem: elke keer als je vanuit angst reageert, dus door jezelf proberen aan te passen en te verbeteren, dan zeg je eigenlijk tegen jezelf: “ik ben nog niet goed genoeg, daarom pas ik me aan’.

Dus puur door jezelf te verbeteren vanuit angst bevestig je de overtuiging dat je niet goed genoeg bent. En op die manier maak je de overtuiging elke keer dat je je aanpast groter.

Of anders gezegd:

Je zal je nooit goed genoeg voelen,

als je jezelf continu probeert te verbeteren.

Nog wat voorbeelden:

Ik moet afvallen.

Ik moet kunnen presenteren zonder zenuwen en gestotter.

Ik moet soepel kunnen praten met iedereen die ik ontmoet.

Ik mag niet lachen op de manier zoals ik lach.

Ik mag niet met vlekken op mijn kleding naar buiten.

Ik moet een grote auto hebben.

Ik moet een bijzondere functie hebben.

Ik moet minstens twee ton verdienen.

En wat zeg jij tegen jezelf?

Ik moet…

Ik mag niet…

In alle gevallen zeg je tegen jezelf: zoals ik ben, ben ik niet goed genoeg.

Op dezelfde manier werkt het overigens ook met de realiteit buiten jezelf niet accepteren. Als de buurman in de ochtend begint te klussen en jij accepteert het niet, dan zal het je niet gelukkiger maken. Als er minder zon is en meer regen in de Nederlandse herfst en winter, dan zal het je niet gelukkiger maken door het niet te accepteren.

Manier 2: vanuit Liefde (= acceptatie).

Ik ben goed zoals ik ben.

Is dat alles? Ja dat is het.

Ik hoor je vragen: maar hoe verander ik dan? Als ik mezelf accepteer dan kom ik toch stil te staan, dan is er geen beweging meer?

Ik snap dat je dat denkt, en ik snap ook dat je dat eng vindt. Ik durfde mezelf jarenlang niet te accepteren, omdat ik ervan overtuigd was dat ik niet goed genoeg was zoals ik ben.

Het eerste wat je misschien kan helpen is het proces van jezelf accepteren als iets heel actiefs te zien. En dat is het ook. Het zal je namelijk - zeker in het begin - enorm veel moeite kosten, om niet vanuit angst te reageren en jezelf aan te passen als jij ergens van vindt dat je niet goed genoeg bent.

En juist die stap - het NIET reageren vanuit angst - is de noodzakelijke stap om te veranderen. Door te accepteren dat het soms voelt alsof je niet goed genoeg bent, en er niet op te reageren vanuit angst zul je juist zien dat de onderliggende emoties en overtuigingen verdwijnen. En dat is de paradox van acceptatie.

Hoe voorkom je dat je reageert uit angst?

Elke keer als je zelfkritiek opmerkt, als jezelf wilt aanpassen of naar verandering verlangt, dan doe je je best om daar niet aan toe te geven. Je accepteert dat het er is.

Op die momenten probeer je contact te maken met de pijn van niet goed genoeg zijn en toon je jezelf compassie door tegen jezelf te zeggen: "<Naam> ik voel je pijn, het is een bekende pijn van vroeger, maar nu hoef je niet te meer aan te passen om veiligheid, liefde en erkenning waard te zijn; <naam> je bent goed zoals je bent en ik geef je de veiligheid, liefde en erkenning die je nodig hebt”.

Note: Het doorbreken (verminderen/verkleinen) van oude angstgedreven emoties en belemmerende overtuigingen wordt ook wel ‘heling’ genoemd. Acceptatie en zelfliefde zijn de basisingrediënten van heling. In een volgende post zal ik in meer detail beschrijven hoe je actief aan de slag kan gaan met het helen van oude emoties en belemmerende overtuigingen.

Stel je bent onzeker over je overgewicht.

Wat gebeurt er als je jezelf accepteert zoals je bent? Ten eerste zal het ongelukkige gevoel over je overgewicht verdwijnen, en ten tweede ben je actief bezig met het helen van je onderliggende overtuiging dat je niet goed genoeg bent.

Bovendien kan je er nog steeds voor kiezen om af te vallen. Je kan er namelijk wat aan doen, maar doe het dan voor jezelf en niet voor de buitenwereld. Zeg tegen jezelf: ik wil afvallen, omdat ik graag gezond oud wil worden, omdat het heerlijk vind om te kunnen hardlopen en dat nu een te grote belasting is voor mijn knieën.

Ander voorbeeld: je bent onzeker over je gehakkel en gestotter tijdens je presentaties.

Accepteer dat het er is. Want wat maakt het uit wat de buitenwereld er van vindt? Je bent namelijk goed genoeg zoals je bent.

“Ja, maar ik wil graag mijn boodschap goed over kunnen brengen aan de buitenwereld!”

Aha, dat is interessant. Je hebt een intrinsieke motivatie voor verandering.

Mag dat dan wel hoor ik je vragen.

Pas op: ook een intrinsieke motivatie, een diep verlangen voor verandering kan je ongelukkig maken.

Daar is opzich al minder mis mee, maar waak ervoor dat het geen voorwaarde wordt voor je geluk. De realiteit is namelijk dat je op dit moment hakkelt en stottert tijdens je presentatie.

Kan je dat accepteren? En kan je ervan genieten dat je jezelf de kans geeft om jezelf te zijn tijdens een presentatie? Dat je jezelf de kans geeft om te hakkelen en te stotteren en er gaandeweg van te leren? Dan is er geen enkel probleem.

Het mooiste is, dat door jezelf te accepteren zoals je bent de onderliggende emoties en overtuigingen, die jou in een modus van angst houden, gaandeweg minder worden en verdwijnen. Exact dat is de paradox van acceptatie.

De verandering van leven vanuit angst (vanuit tekort, pijn of om iets te verliezen), naar leven vanuit liefde (vanuit je eigen waarden, deugden en betekenis) is een fundamentele persoonlijke transformatie. Het zal je leven blijvend veranderen, en dat van de mensen om je heen.

Acceptatie is keihard werken. Het is investeren om oké te zijn met jezelf zoals je bent. Het is een reis naar authentiek worden. En gaandeweg zal je merken dat je ineens helemaal niet meer onzeker bent, over niks meer, dan voel je namelijk dat je goed genoeg bent zoals je bent en meer zelfvertrouwen dan dat bestaat er niet.

Twee uitspraken die je kunnen helpen:

Mensen die “het allemaal hebben” lijken een leven te leven vol zelfvertrouwen en geluk, maar niks is minder waar.

Jezelf aanpassen leidt tot tijdelijk geluk. Het maakt je afhankelijk van de buitenwereld. Gun het jezelf om te gaan voor intern geluk, als jij oké bent met jezelf dan kan niemand dat meer van je afnemen.

Hoe meer je jezelf bent, hoe makkelijker de mensen die je zoeken je kunnen vinden.

Je bent goed zoals je bent, inclusief je imperfecties en je gekke trekjes. Door authentiek jezelf te zijn wordt je niet alleen gelukkiger, maar zullen ook je relaties met andere mensen verdiepen en sterker worden.